Nhiễm trùng đường tiểu: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa

Thứ Sáu, 22/08/2025

Bác sĩ chuyên môn Bách Nhiên Mộc

Nhiễm trùng đường tiểu (NTĐT) là một trong những bệnh lý thường gặp nhất của hệ tiết niệu. Theo Mayo Clinic, có đến 50–60% phụ nữ sẽ bị ít nhất một lần nhiễm trùng đường tiểu trong đời, trong khi tỷ lệ ở nam giới thấp hơn nhiều. Bệnh thường gây ra các triệu chứng như tiểu buốt, tiểu nhiều lần, nước tiểu đục hoặc có mùi hôi.

Dù hầu hết các trường hợp có thể điều trị khỏi bằng thuốc kháng sinh, nhưng nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, NTĐT có thể tiến triển thành viêm thận, suy thận hoặc nhiễm trùng huyết – những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

1. Nhiễm trùng đường tiểu là gì?

Nhiễm trùng đường tiểu (Urinary Tract Infection – UTI) là tình trạng vi khuẩn xâm nhập và phát triển trong hệ tiết niệu gồm niệu đạo, bàng quang, niệu quản và thận.

Có hai dạng chính:

Nhiễm trùng đường tiểu dưới: thường gặp nhất, bao gồm viêm bàng quang và viêm niệu đạo.
Nhiễm trùng đường tiểu trên: ít gặp hơn nhưng nguy hiểm hơn, bao gồm viêm thận và viêm bể thận.

Theo Johns Hopkins Medicine, hơn 80% trường hợp nhiễm trùng đường tiểu do vi khuẩn E. coli gây ra.

2. Nguyên nhân gây nhiễm trùng đường tiểu

Nguyên nhân chính gây bệnh là do vi khuẩn, trong đó E. coli chiếm tỷ lệ lớn nhất. Ngoài ra, còn có một số yếu tố nguy cơ và nguyên nhân khác:

Vi khuẩn từ hậu môn: do cấu tạo giải phẫu, vi khuẩn dễ dàng đi từ vùng hậu môn vào niệu đạo, đặc biệt ở phụ nữ.
Vệ sinh không đúng cách: lau chùi sai chiều, vệ sinh vùng kín kém.
Quan hệ tình dục không an toàn: không vệ sinh trước và sau khi quan hệ, vi khuẩn dễ xâm nhập.
Thói quen nhịn tiểu lâu: tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
Sử dụng ống thông tiểu kéo dài.
Sỏi tiết niệu hoặc dị dạng đường tiểu.
Hệ miễn dịch suy yếu, người mắc bệnh tiểu đường, suy thận.
Phụ nữ mang thai và người cao tuổi: dễ mắc hơn do thay đổi hormone và sức đề kháng kém.

3. Triệu chứng của nhiễm trùng đường tiểu

Tùy thuộc vào vị trí bị nhiễm trùng, các triệu chứng có thể khác nhau:

Nhiễm trùng đường tiểu dưới (bàng quang, niệu đạo)

Tiểu buốt, tiểu rắt, cảm giác nóng rát khi đi tiểu.
Đi tiểu nhiều lần nhưng lượng nước tiểu ít.
Nước tiểu đục, có mùi hôi, đôi khi lẫn máu.
Cảm giác căng tức vùng bụng dưới hoặc khó chịu khi tiểu.

Nhiễm trùng đường tiểu trên (thận, bể thận)

Sốt, ớn lạnh.
Đau lưng hoặc đau hông một hoặc hai bên.
Buồn nôn, nôn ói.
Mệt mỏi, suy nhược cơ thể.
Nếu nặng, có thể gây nhiễm trùng huyết (sepsis).

Theo Johns Hopkins, các triệu chứng như sốt cao, đau lưng kèm tiểu buốt là dấu hiệu cần thăm khám gấp để ngăn biến chứng viêm thận.

4. Đối tượng dễ mắc nhiễm trùng đường tiểu

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao gồm:

Phụ nữ: do niệu đạo ngắn hơn nam giới.
Phụ nữ mang thai: sự thay đổi hormone và áp lực từ thai nhi khiến tiểu tiện khó khăn.
Người cao tuổi: sức đề kháng suy giảm.
Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, suy thận.
Người sử dụng ống thông tiểu dài ngày.

5. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị

Nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng đường tiểu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:

Viêm thận – bể thận mạn tính, gây tổn thương thận lâu dài.
Suy thận mạn, buộc phải lọc máu hoặc ghép thận.
Nhiễm trùng huyết (sepsis) – biến chứng nguy hiểm, có thể gây tử vong.
Sinh non, trẻ nhẹ cân ở phụ nữ mang thai.
Hẹp niệu đạo ở nam giới nếu viêm tái phát nhiều lần.

Theo báo cáo tại Anh, khoảng 25% ca nhiễm trùng huyết bắt nguồn từ nhiễm trùng đường tiểu, cho thấy mức độ nguy hiểm nếu bệnh bị bỏ qua.

6. Cách chẩn đoán nhiễm trùng đường tiểu

Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ kết hợp khai thác triệu chứng với các xét nghiệm:

Xét nghiệm nước tiểu (urinalysis): phát hiện bạch cầu, hồng cầu và vi khuẩn.
Cấy nước tiểu (urine culture): xác định chính xác loại vi khuẩn và lựa chọn kháng sinh phù hợp.
Siêu âm, CT scan, X-quang: áp dụng khi nghi ngờ có sỏi, dị dạng hoặc biến chứng.

7. Điều trị nhiễm trùng đường tiểu

Điều trị nhiễm trùng đường tiểu chủ yếu dựa vào kháng sinh. Tùy loại vi khuẩn và mức độ bệnh, bác sĩ sẽ kê thuốc phù hợp. Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc để tránh tình trạng kháng kháng sinh.

Ngoài kháng sinh, có thể kết hợp:

Thuốc giảm đau, hạ sốt để giảm triệu chứng.
Biện pháp hỗ trợ: uống nhiều nước, nghỉ ngơi, ăn uống lành mạnh.
Điều trị nguyên nhân nền: kiểm soát bệnh tiểu đường, loại bỏ sỏi tiết niệu nếu có.

Ở bệnh nhân đặt ống thông tiểu, không phải lúc nào cũng cần điều trị, trừ khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt như sốt, đau, tiểu ra máu.

8. Cách phòng ngừa nhiễm trùng đường tiểu

Nhiễm trùng đường tiểu có thể phòng ngừa bằng những thói quen đơn giản:

Uống đủ nước (2–2,5 lít/ngày).
Không nhịn tiểu.
Vệ sinh cá nhân đúng cách, đặc biệt là vùng kín.
Đi tiểu sau khi quan hệ tình dục.
Mặc quần lót cotton, thoáng mát, thay thường xuyên.
Kiểm soát tốt bệnh nền như tiểu đường.
Một số nghiên cứu cho thấy nước ép cranberry có thể giúp giảm nguy cơ tái phát, tuy nhiên bằng chứng chưa hoàn toàn thống nhất.

9. Kết luận

Nhiễm trùng đường tiểu là bệnh thường gặp nhưng không nên xem nhẹ. Việc nhận biết sớm triệu chứng, chẩn đoán chính xác và điều trị đúng cách sẽ giúp tránh biến chứng nguy hiểm. Để phòng bệnh, mỗi người cần xây dựng thói quen vệ sinh cá nhân khoa học, uống đủ nước, không nhịn tiểu và đi khám sớm khi có dấu hiệu bất thường. Chủ động chăm sóc sức khỏe chính là chìa khóa để bảo vệ hệ tiết niệu và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bổ Thận Bách Nhiên Mộc

Thành phần

Trong 1 viên nang cứng có chứa: 265 mg cao hỗn hợp (Tỉ lệ 1:10) tương đương:
- Dâm dương hoắc: 375mg
- Kim anh tử : 300mg
- Ích trí nhân: 300mg
- Thục địa: 300mg
- Ba kích: 300mg
- Thỏ ty tử: 225mg
- Nữ trinh tử: 200mg
- Câu kỷ tử: 200mg
- Sơn thù du: 150mg
- Cửu thái tử: 100mg
- Cam thảo: 100mg
- Nhục thung dung: 100mg
- Bột Lộc giác giao: 10mg

Công dụng:

Bổ thận Bách Nhiên Mộc hỗ trợ bổ thận, tráng dương. Hỗ trợ cải thiện sinh lý nam giới. Hỗ trợ giảm các triệu chứng: đau lưng, mỏi gối, sinh lý yếu do thận kém.
Đối tượng sử dụng Bổ thận Bách Nhiên Mộc: Nam giới trưởng thành sinh lý yếu, thận kém.