Hạ đường huyết ở người tiểu đường là tình trạng phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp người bệnh chủ động phòng tránh và bảo vệ sức khỏe hiệu quả hơn.

1. Hạ đường huyết là gì?

Hạ đường huyết là tình trạng đường huyết giảm thấp hơn mức bình thường (dưới 70 mg/dL). Với người tiểu đường, tình trạng này thường xảy ra khi lượng insulin hoặc thuốc hạ đường huyết vượt mức, trong khi lượng đường cung cấp cho cơ thể lại không đủ.

2. Triệu chứng Hạ đường huyết ở người tiểu đường

Tình trạng hạ đường huyết có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau tùy theo mức độ nặng nhẹ. Ban đầu, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi nhẹ, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, các dấu hiệu sẽ nhanh chóng tiến triển, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng.

Các nhóm triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Triệu chứng toàn thân: Cảm giác mệt mỏi bất thường, không rõ nguyên nhân, đau đầu, chóng mặt, khó thở, choáng váng nhẹ.

• Triệu chứng thần kinh thực vật: Vã mồ hôi lạnh, run tay, hồi hộp, tim đập nhanh, da tái xanh, cảm giác ớn lạnh hoặc lạnh người, chảy nhiều nước bọt.

• Triệu chứng tim mạch: Có thể thấy huyết áp tâm thu tăng, tim đập nhanh (nhịp nhanh trên thất, đôi khi nhịp nhanh thất), có thể đau ngực nhưng ít gặp hơn.

• Triệu chứng tiêu hóa: Đói bụng đột ngột, buồn nôn hoặc nôn, cảm giác đau vùng thượng vị, đôi khi kèm tiêu chảy.

• Triệu chứng thần kinh: Có thể xuất hiện các cơn co giật giống động kinh, mất cảm giác hoặc liệt nửa người, yếu cơ, mất điều hòa vận động (hội chứng tiểu não), nhìn đôi, rối loạn vận động hoặc các dấu hiệu tổn thương thần kinh sọ.

• Triệu chứng tâm thần: Khi đường huyết xuống rất thấp, bệnh nhân có thể bị rối loạn hành vi như kích động, trở nên hung hăng, thay đổi tính cách bất thường, cười nói không kiểm soát, xuất hiện ảo giác hoặc rối loạn tri giác.

• Hôn mê do hạ đường huyết: Đây là mức độ nghiêm trọng nhất. Người bệnh có thể rơi vào trạng thái hôn mê sâu, có thể sau một loạt triệu chứng hoặc đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước. Khi thăm khám, bác sĩ có thể phát hiện phản xạ bất thường như dấu hiệu Babinski (+), trương lực cơ tăng, phản xạ gân xương tăng hoặc mất, có thể kèm co giật khu trú hoặc toàn thể. Tuy nhiên, hô hấp thường vẫn còn ổn định, không bị ảnh hưởng nhiều trong giai đoạn này.

3. Phân loại cơn hạ đường huyết

3.1. Hạ đường huyết tiềm tàng

Đây là thể bệnh không có các dấu hiệu cảnh báo rõ ràng trước khi xảy ra. Thường gặp ở những bệnh nhân đang áp dụng phương pháp kiểm soát đường huyết chặt chẽ hoặc điều trị tích cực. Khi lượng đường trong máu của người bệnh vốn dĩ cao và cần phải hạ nhanh, việc sử dụng nhiều biện pháp đồng thời có thể dẫn đến nguy cơ hạ đường huyết bất ngờ.

Nếu thể này xảy ra thường xuyên sẽ làm suy yếu hệ thống hormon nội sinh có chức năng phòng ngừa hạ đường huyết, đồng thời làm giảm khả năng phát hiện sớm các dấu hiệu hạ đường của cơ thể. Điều này dẫn đến việc người bệnh không nhận ra sự sụt giảm đường huyết cho đến khi xuất hiện các biểu hiện nặng. Hạ đường huyết tiềm tàng đặc biệt nguy hiểm khi xảy ra trong lúc người bệnh đang sinh hoạt bình thường, dễ gây ra té ngã, tai nạn. Xác định thể này thường dựa trên chỉ số đường huyết dưới 3,1 mmol/l (tương đương 55 mg/dl).

3.2. Hạ đường huyết sau tăng đường huyết (Hiệu ứng Somogyi)

Thể này xuất hiện khi cơ thể phản ứng với tình trạng tăng đường huyết tạm thời bằng cách kích thích tụy tiết nhiều insulin hơn để điều hòa đường huyết. Tuy nhiên, đối với người đang điều trị bằng thuốc hạ đường hoặc insulin, sự tăng insulin nội sinh đột ngột này khiến lượng glucose trong máu bị tiêu hao quá mức. Điều này làm cho nồng độ đường máu sụt giảm mạnh, dẫn đến cơn hạ đường. Đây là hậu quả của sự phối hợp không cân bằng giữa insulin ngoại sinh và nội sinh trong cơ thể.

3.3. Hiện tượng "bình minh" và "trước bình minh"

Hiện tượng này thường được ghi nhận ở bệnh nhân tiểu đường khi có tình trạng tăng đường huyết vào sáng sớm do hạ đường máu vào ban đêm trước đó. Nguyên nhân là do khả năng tự điều chỉnh insulin bị suy yếu, chỉ cần lượng insulin nhẹ nhàng tăng cũng đủ để gây ra hạ đường vào lúc rạng sáng.

Người bệnh nếu dùng insulin tác dụng kéo dài trước bữa tối có thể gặp tình trạng tăng insulin máu vào khoảng 1–3 giờ sáng. Khoảng thời gian này nguy cơ hạ đường huyết ban đêm tăng cao. Để phát hiện thể này, cần đo đường huyết vào khoảng 2–3 giờ sáng. Đây là thể đặc biệt nguy hiểm vì xảy ra lúc bệnh nhân đang ngủ, rất khó phát hiện kịp thời, có thể dẫn tới hôn mê hoặc tử vong âm thầm nếu không có người bên cạnh theo dõi.

4. Cách xử trí khi bị hạ đường huyết

4.1. Trường hợp nhẹ – còn tỉnh táo

• Uống ngay khoảng 120 ml nước ngọt có đường, nước trái cây, ăn 3–4 viên kẹo ngọt hoặc 1 thìa mật ong.

• Đợi 15 phút, đo lại đường huyết. Nếu còn thấp, lặp lại việc bổ sung.

• Sau khi đường huyết trở lại bình thường → ăn thêm bữa nhẹ chứa tinh bột (cháo, bánh mì, trái cây).

4.2. Trường hợp mất ý thức

• Không cho bệnh nhân ăn uống qua miệng → nguy cơ sặc.

• Gọi cấp cứu ngay lập tức.

• Nếu có glucagon dạng tiêm, có thể tiêm bắp 1 mg glucagon.

• Sau khi bệnh nhân tỉnh lại → phải ăn bổ sung để tránh tái hạ.

4.3. Tại bệnh viện

• Tiêm tĩnh mạch glucose 20–30% trong trường hợp cấp cứu.

• Duy trì truyền glucose 10% nếu nguy cơ tái phát cao.

• Theo dõi điện tim, bù nước – điện giải nếu cần.

5. Cách phòng ngừa hiệu quả

Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt việc sử dụng thuốc, bao gồm dùng đúng loại, đúng liều và đúng thời gian theo hướng dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó, cần xây dựng một chế độ ăn hợp lý: ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đúng giờ, tránh bỏ bữa hoặc để khoảng cách giữa các bữa ăn quá xa. Việc chia nhỏ các bữa ăn trong ngày, gồm 3 bữa chính và các bữa phụ, có thể giúp giảm thiểu nguy cơ hạ đường huyết.

Ngoài ra, nên có sẵn máy đo đường huyết tại nhà để kiểm tra khi cần thiết. Quan trọng nhất là luôn nâng cao nhận thức về nguy cơ hạ đường huyết, đặc biệt với những người đang điều trị đái tháo đường hoặc đã từng gặp phải tình trạng này, nhằm chủ động phòng tránh hiệu quả.

6. Kết luận

Hạ đường huyết ở người tiểu đường là biến chứng nguy hiểm cần được kiểm soát chặt chẽ. Việc tuân thủ điều trị, ăn uống hợp lý và theo dõi đường huyết thường xuyên sẽ giúp người bệnh phòng ngừa hiệu quả, hạn chế rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

An Đường Bách Nhiên Mộc 

Thành phần: 

Công dụng:

• Hỗ trợ chuyển hóa đường trong cơ thể.

• Giúp giảm nguy cơ tăng đường huyết.

• Hỗ trợ tốt cho người có nguy cơ tiểu đường.

Liều dùng:

• Uống 3 viên/lần, 2-3 lần/ngày.

*Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. 

📣 Tham gia Group để nhận tư vấn miễn phí từ BS chuyên khoa: https://www.facebook.com/groups/cosuckhoelacotatcacotatcacotatca/
📧 Email: thaoduocbachnhienmoc@gmail.com
🌐 Website: bachnhienmoc.com
📍 Địa chỉ: 78 Mặt Hồ Linh Quang, P. Văn Chương, Q. Đống Đa, Hà Nội
📞 Hotline: 038.608.06.08

Bách Nhiên Mộc mang sức khỏe và niềm vui đến mọi người dân Việt Nam!